Praat niet óver maar mét elkaar. Back to my roots. Vorige week zat ik als dagvoorzitter een studiedag voor. Thema: ‘Waar zijn we aan toe?’ Aanwezig: 200 agrarisch ondernemers, sprekers van Rabobank Nederland en Provincie Noord-Brabant. Ooit begon ik mijn werk in Haarlem. Als rasechte boerendochter, mijn studie afgerond met een scriptie over ‘de agrarische vrouw als mede-onderneemster op het agrarisch gezinsbedrijf’ ging ik werken bij een belangenbehartigende organisatie voor boeren en tuinders. Daar ontmoette en trainde ik agrarisch bestuurders en begeleidde ik allerhande thema-avonden. Het was fantastisch werk. Samen werken aan een leefbaar platteland. Ik herinner me de avonden over het landbouwbeleid en de avond over het gebruik van metylbromide. Boosheid alom. Ik was ergens in de twintig. De tuinders waren getuned. In de zaal leek de hel los te barsten toen de spreker zijn aantreden deed. Mijn eerste vraag: ‘Stel dat jullie LR tegen zouden komen in een donker steegje, wat zouden jullie dan willen doen of zeggen? Deze vraag legde ik ook voor aan LR. Beiden gingen aan de slag. LR aan zijn eigen tafel. De tuinders aan andere tafels. Er werd naarstig geschreven en onderling gediscussieerd. Je zag de gemoederen tot bedaren komen. De angel ging eruit. De mensen werden in staat gesteld mét elkaar te spreken in plaats van óver elkaar. Ook op deze studiedag werden er emoties verwacht. Emoties die het programma van de dag een wending zou kunnen geven. Best begrijpelijk als je je bedenkt dat er regelgeving op je afkomt die voortdurend wijzigt en op criteria is gebaseerd die dat ook doen. In deze omstandigheden ondernemen vraagt veel. En dat was te zien en te horen. Er was een luisterend oor voor de diverse presentaties. Er werd gereageerd op vragen uit de zaal. Ook was het te voelen. Er vielen stiltes. Pijnlijke stiltes. Zowel bij de sprekers. Stiltes van het nog niet weten. Het wachten op beleid vanuit Den Haag. Alsook bij de agrariërs. Pijnlijke stiltes vanwege het wachten. Op heldere én zorgvuldige besluitvorming. Met respect werden vragen gesteld en antwoorden ontvangen. ‘Duidelijkheid in de onduidelijkheid’. Nog geen antwoord op de vraag: ‘Wordt het mijn bedrijf staken, verplaatsen, innoveren of extensiveren?’ Wel antwoord op het feit dat voor 1 april a.s. de agrarisch ondernemer zelf met een plan kan komen op welke wijze hij denkt de stikstofuitstoot terug te brengen. Hier lijkt de ondernemer weer wat grip terug te kunnen krijgen op de bedrijfsvoering. Om hen hierbij te helpen opent de organisatie van de studiedag een mailadres waarop men zich kan inschrijven. Samen met ervaringsdeskundigen aan een tafel. Samen onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. Elkaar versterken. Mét elkaar praten in plaats van óver elkaar. Respect voor alle aanwezigen. #boventafeltafelen #dagvoorzitten #metactiefluisterenkomjeverder